SOLAR YATIRIMLARDA MUTLAKA DC PARAFUDR KULLANILMALIDIR.
Yıldırımdan Korunma Merkezi olarak Enerji yatırımlarında mutlaka surgearrester sistem kullanılmasını öneriyoruz.Açık arazi ve çatı üzerlerine kurulan solar sistemler başta yıldırım darbesi olmak üzere ani aşırı gerilim darbelerine her an maruz kalabilir.Bu durum sürdürülebilir enerji üretimini uzun yıllar süresince sağlamayı hedefleyen solar yatırımlar için tam bir facia niteliğindedir.Çünkü yıldırım ve ani aşırı gerilim dalgalanmaları bir noktaya defalarca düşebilir ve her durumda tüm sistemin yenilenmesi başta olmak üzere,enerji üretimi sekteye uğrayacaktır.Bu durumun önüne geçmek için IEC 62305 Standartları kapsamında Combinerbox noktaları başta olmak üzere tesiste DC enerji hattı korumaları mutlaka kullanılmalıdır.
Kullanılacak DC parafudrların uzun ömürlü olması ve sürekli devrede olması büyük önem taşımaktadır.Çünkü gelen ilk darbede devre dışı kalmış bir surgearrester sürekli denetim ister,bu nedenle yarı iletken teknolojisine paralel olarak VG teknolojili surgearresterlar sistemlerde kullanılmalıdır.Kullanılan ürün karakteristikleri hem yıldırım hem de şebeke darbelerine karşı koruma yapmaya uygun olmalıdır.Maliyet esas alığında sadece toprak nötr hattının 10/350ms eğrisinde test edilmiş diğer fazlar 8/20 ms eğrisinde test edilmiş ürünler de tesisimizde etkin koruma sağlamaktadır.DC Alçak gerilim parafudr sistemleri seçiminde tesisin sürekli gerilimi,topraklamatipi,ürünün kullanıldığı bölgenin risk analizi ve yıldırım istatistiği ürün seçiminde oldukça önemlidir.Bu nedenle proje verileri kapsamında hesap yapılarak doğru ürün doğru noktada kullanılmalıdır.
CİTEL VG Teknolojili DCSurge Arrester sistemleri ürünler darbe alsalar dahi sonsuz sürede devrede olmasını sağlarlar.
Parafudr teknolojilerine göz attığımızda yarı iletken elemanların kullanımı ön plandadır. Sınıf türleri arasında değişkenlik gösterse de ağırlıklı olarak varistör ve zener diyot kullanımı darbenin yönlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Fakat gelen darbenin şiddeti arttıkça varistör teknolojisi yetersiz kalmakta ve özellikle toprak nötr hattında ürün varistörün zarar görmesi sonucunda devre dışı kalmaktadır. Bu durum sürekli bir kontrol, ürünü izleme gerektirmekte ve sistemde sürdürülebilir korumanın önüne geçmektedir. IEC normları kapsamında varistör teknolojisine sahip ürünler maksimum 5 kez koruma sağlamakla yükümlüdür. Fakat kapasitesinin üzerinde gelen bir darbe de bu sayı tek sefere kadar inmektedir. Solar sistemler, GSM kuleleri gibi ulaşımı zor alanlarda varistörlü ürünler sorun yaratmaktadır. Fakat şu da bir gerçektir ki en hızlı sönümlemeyi varistör teknolojisi sağlamaktadır. Teknolojinin gelişimine paralel olarak varistörlü ürünlere alternatif olarak gas deşarj tüpü ve sparkgap teknolojileri kullanılmaktadır. Varistörün dayanım zafiyetine karşın bu teknolojilerde daha dayanımlı sönümlemeler gerçekleşmektedir fakat özellikle ikincil darbelerde maalesef bu teknolojilerde varistörün hızına ulaşamamaktadır. Varistör mü yoksa sparkgap mi ikilemi arasında birçok firma kalmış durumdadır. Varistörlü ürünler 25 nanosaniye de devreye girmekte fakat ürün kendin imha etmektedir, sparkgapli ürünler ise 100 nanosaniye de devreye girmekte ürün dayanımı artmakta fakat yıldırımın hızı karşısında endişe yaratan bir durum oluşmaktadır
Hız mı, dayanım mı bilmecesi Citel mühendisleri tarafında günümüz teknolojisine hızla adapte olan 3 bölmeli VG teknolojili ürünlerle son bulmuştur. Citelsurgearrester sistemleri aynı kartuş içerisinde varistörünhızından,argon gazının yer aldığı tüplerle dayanımı ve sparkgap teknolojisiyle de ömürsüzlüğü sağlamışlardır. Böylece özellikle B+C sınıfı ürünlerde ürün hiçbir zaman devre dışı kalmamakta ve tüm teknolojileri aynı kartuş içerisinde barındırmaktadır.Böylece hız-dayanım denklemi citelsurgearrester sistemlerinde hayat bulmaktadır. Özellikle solar sistemler, gsm kuleleri, yanıcı ve patlayıcı tesisler, çimento tesisleri aşırı gerilim ve yıldırımdan korunması sistemlerin VG teknolojisi sürdürülebilir korumayı sağlamaktadır. Aşırı gerilim ve yıldırım darbeleri özellikle dış yıldırımlık sistemine sahip olan ve Telekom hatlarına sahip yapılarda büyük risk oluşturmaktadır.
Doğru teknoloji ve doğru ürün seçimi sonucunda sistemler %100 korunaklı hale gelebilir ancak ürün VG teknolojili olsa dahi ürünler arası koordinasyonun doğru kurgulanması, UC değerlerinin doğru belirlenmesi, maksimum ve nominal akım değerlerine dikkat edilmesi ve doğru montaj parafudr sistem tasarımı için son derece önemlidir.
Yıldırımdan Korunma Merkezi olarak uzman mühendis ve uygulama kadromuzla sunduğumuz keşif ve projelendirme desteği tüm olumsuz durumların önüne geçmektedir. Sistemlerimizde VG teknolojisi gibi son teknoloji aşırı gerilim ve yıldırımdan korunma ürünlerini kullanmaktayız. Teknik detaylar ve güncel makalelerimiz için www.yilkomer.com sitesini takip edebilir ve VG teknolojisinin ayrıntılı videosunu izleyebilirsiniz.
SERDAR AKSOY
YILDIRIMDAN KORUNMA MERKEZİ KOORDİNATÖR
ELEKTRİK MÜHENDİSİ/MBA
Serdar.aksoy@yilkomer.com
